کاربرد روش ارزیابی جامع فازی در پهنه‌بندی کیفی آب رودخانه‌ها

پهنه‌بندی کیفی رودخانه‌ها، ابزار مفید مدیریتی است که برنامه‌ریزان را قادر به اولویت‌بندی فعالیت‌های لازم برای حفاظت منابع آب می‌کند. روشهای متداول مورد استفاده در این زمینه، معایبی از جمله عدم توجه به نوع مصرف آب، در نظر نگرفتن عدم قطعیت‌های مربوط به خطای نمونه‌گیری و حدود کلاس‌ها، تغییر کلاس‌ها با افزایش یا کاهش جزئی در مقدار مشخصه‌های کیفی، و قرار گرفتن ارقام بسیار دور یا بسیار نزدیک، در یک کلاس کیفی دارند. هدف این مقاله که بر روی رودخانة قزل اوزن انجام گرفت، کاربرد تکنیک‌های فازی در بحث پهنه‌بندی کیفی آب رودخانه‌هاست به‌گونه‌ای که معایب گفته شده را، به کمک روشهای ریاضی پوشش می‌دهد. طبق این روش، ابتدا بر اساس استانداردهای طبقه‌بندی آب در کشاورزی، چهار کلاس کیفیت آب استخراج شد، به گونه‌ای که با افزوده شدن بر شمارة کلاس، از رضامندی آن برای مصرف کشاورزی کاسته می‌شود. با توجه به نمونه‌های برداشت شده از این رودخانه، سه مشخصه کیفی، شامل سختی کل، نسبت جذب سدیم و هدایت الکتریکی در این مطالعه اثر داده شد. سپس با استفاده از روش ارزیابی جامع فازی، میزان درجة عضویت هر ایستگاه در کلاس‌های کیفی (ماتریس تابع عضویت) محاسبه و به منظور تعیین ضرایب وزنی مشخصه‌های کیفی، که از مهمترین قسمت‌های ارزیابی کیفی است، از نظریة آنتروپی اطلاعات استفاده و در پایان از حاصل‌ضرب ماتریس ضرایب وزنی در ماتریس توابع عضویت، وضع کیفی ایستگاههای پایش تعیین شد. نتایج نشان داد از نظر مصرف کشاورزی، آب این رودخانه در اکثر ایستگاهها نامناسب است که علت آن، غلظت بالای املاح در آب این منطقه تشخیص داده شد.